[Κεντρική σελίδα] > [Επιμέρους θέματα ευαισθητοποίησης] > [Τα απειλούμενα ζώα στην Ελλάδα] > [Caretta-Caretta]
(Caretta-Caretta – Θαλάσσιες Χελώνες)
Εδώ και εκατομμύρια χρόνια οι θάλασσες της μεσόγειου κολυμπούν στους ωκεανούς και στις θάλασσες του πλανήτη μας. Όμως τα τελευταία χρόνια η ανεξέλεγκτη εκμετάλλευση του περιβάλλοντος από τον άνθρωπο έχει μειώσει σημαντικά τους πληθυσμούς τους, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν σήμερα με εξαφάνιση. Η απουσία τους από την θάλασσα θα προσθέσει ένα ακόμα πρόβλημα στην ήδη διαταραγμένη ισορροπία της φύσης
Η χελώνα ήταν πολύ γνωστή στην αρχαιότητα. Ας θυμηθούμε τα νομίσματα της Αίγινας με παράσταση χελώνας του 7ου π. Χ. αιώνα. Επίσης ένας αρχαίος Ινδικός μύθος αναφέρει ότι η Γη στηρίζεται στις πλάτες τριών ελεφάντων, που πατούν στο όστρακο μιας χελώνας. Που σημαίνει πως αν η χελώνα εξαφανιστεί θα χαθούν οι ελέφαντες και στην συνέχεια η γη.
Οι θαλάσσιες χελώνες είναι ερπετά, που αναπνέουν με πνεύμονες, γι’ αυτό χρειάζεται ανά διαστήματα να βγαίνουν από το νερό. Προήλθαν από είδη χελωνών που ζούσαν κάποτε στην στεριά. Για την καλύτερη προσαρμογή τους στο νέο υγρό Περιβάλλον διαμόρφωσαν υδροδυναμικά κελύφη και πτερύγια. Το νέο είδος δεν μπόρεσε να αποδεσμευτεί από την στεριά, εξαιτίας της εκκόλαψης, που απαιτεί από τα θηλυκά άτομα να αφήνουν τα αυγά τους στην ζεστή άμμο. Το στόμα τους μοιάζει με ράμφος και δεν έχουν δόντια. Αναζητώντας την προέλευση τους, διαπιστώνουμε ότι πρωτοεμφανίστηκαν στον πλανήτη μας πριν από περίπου 150 εκατομμύρια χρόνια παράλληλα με τους δεινόσαυρους, οι οποίοι εξαφανίστηκαν ενώ οι χελώνες εξακολουθούσαν να υπάρχουν. Οι αριθμοί τους όμως παρουσιάζουν θεαματική μείωση, με αποτέλεσμα να τείνουν προς εξαφάνιση, εξαιτίας της αλόγιστης ανθρώπινης δραστηριότητας ενώ παλαιοτέρα το 18ο και στις αρχές το 19ου αιώνα πολλά εκατομμύρια χελώνες κολυμπούσαν στις τροπικές και εύκρατες θάλασσες.
Από τα 7 είδη θαλάσσιων χελωνών που υπάρχουν σήμερα σε όλο τον κόσμο, όλα απειλούνται με εξαφάνιση και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο προστατεύονται διεθνώς με εθνικές νομοθεσίες και διεθνείς συμβάσεις. Απειλή τους είναι κυρίως η υποβάθμιση και καταστροφή των βιοτόπων αναπαραγωγής τους, λόγω της οικιστικής ανάπτυξης των παρταλιών ωοτοκίας κυρίως για τουριστικούς σκοπούς. Στην Ελλάδα σήμερα η άναρχη τουριστική ανάπτυξη έχει επιφέρει την υποβάθμιση και καταστροφή των παράλιων ωοτοκίας. Επίσης οι συλλήψεις από αλιευτικά δίχτυα, η καταστροφή περιοχών διατροφής-διαχείμασης, η ρύπανση των θαλασσών, και το κυνήγι είναι κίνδυνοι που τις απειλούν.
Η θαλάσσια χελώνα καρέτα-καρέτα: Μεγάλη θαλάσσια χελώνα με κοκκινοκαφέ χρώμα οστράκου μήκους 80 εκ. περίπου. Έχει παρατηρηθεί ότι το μέγεθος των ώριμων θηλυκών ατόμων στην Ελλάδα και ευρύτερα στην Μεσόγειο είναι μικρότερο από αυτών εκτός Μεσογείου, ενώ έχουν μεγαλύτερο κεφάλι σε σχέση με το μέγεθος του σώματος, άλλων ειδών θαλάσσιων χελωνών.
Έχει παγκόσμια εξάπλωση και φωλιάζει σε μεγάλους αριθμούς σε εύκρατες και υποτροπικές περιοχές στις Ν. Α. πολιτείες των ΗΠΑ. Ν. Αφρική, Ομάν, Αυστραλία, Ιαπωνία, κ. α.
Είναι η πιο κοινή θαλάσσια χελώνα στη Μεσόγειο και είναι η μόνη που φωλιάζει και κατοικεί στην Ελλάδα. Καθώς βρίσκεται σε όλες τις ελληνικές θάλασσες. Άλλες σημαντικές περιοχές ωοτοκίας της καρέτα-καρέτα είναι στην Κύπρο, στην Τουρκία, καθώς ακόμη και στην Λιβύη, όπως βρέθηκε από πρόσφατες έρευνες. Ο πληθυσμός τους στη Ζάκυνθο σύμφωνα με τον αριθμό των φωλιών τους κυμάνθηκε από 857 έως 1822 στα χρόνια 1984 – 1987.
Τρέφεται κυρίως με μαλάκια, καρκινοειδή και σπόγγους. Το βάρος της μπορεί να φτάσει μέχρι και 180 κιλά. Ζει πολλά χρόνια, μέχρι και 100.
Στην Ελλάδα έχουν εντοπιστεί πολλές παραλίες ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας καρέτα. Περιοχές ωοτοκίας του είδους αποτελούν οι αμμώδεις παραλίες κυρίως στην Ζάκυνθο και συγκεκριμένα σον κόλπο του Λαγανά, ο οποίος είναι και ο σημαντικότερος βιότοπος αναπαραγωγής τους σε όλη τη Μεσόγειο με 6 παραλίες συνολικού μήκους 5 χμ. Επίσης παραλίες ωοτοκίας βρίσκονται στη Δ. Πελοπόννησο, στο Λακωνικό κόλπο, στην Κρήτη, στην Κεφαλονιά, στη Ρόδο κ.α
Οι χελώνες αν και ζουν μέσα στο νερό, η ύπαρξη τους εξαρτάται απόλυτα από ορισμένες παραλίες, όπου αφήνουν τα αυγά τους. Γεννούν μέσα στο καλοκαίρι περισσότερο από μια φορά, περίπου 100 αυγά με μαλακό τσόφλι. Βγαίνουν στην ακτή, ανοίγουν ένα λάκκο στην άμμο και γεννούν τα αυγά τους. Κατά τη γέννα αποβάλλουν από τα μάτια με νερό το περιττό αλάτι, που έχει μαζευτεί στο σώμα τους.
Η θηλυκή χελώνα γεννά τα αυγά της στην ίδια παραλία όπου γεννήθηκε και η ίδια. (Γι’ αυτό είναι σημαντικό να μην καταστρέφονται οι συγκεκριμένες παραλίες ώστε μετά από 30 χρόνια, που η χελώνα θα επιστρέψει να μπορέσει τα αυγά της για να εκκολαφθούν, διαφορετικά θα τα αποβάλει στη θάλασσα όπου θα χαθούν.) Μετά από επώαση τα χελωνάκια παίρνουν το δρόμο προς τη θάλασσα.
Μια σειρά κινδύνων που απειλεί το είδος είναι:
α) η καταστροφή και υποβάθμιση των περιοχών ωοτοκίας κυρίως από οικιστική και τουριστική ανάπτυξη,
β) τα Φώτα κοντά στην παράλια ωοτοκίας που επιδρούν αρνητικά στα ώριμα άτομα και αποπροσανατολίζουν τους νεοσσούς,
γ) η έντονη θήρευση των φωλιών από αλεπούδες στη Δ. Ελ/σο και το Λακωνικό Κόλπο,
δ) η τυχαία εμπλοκή σε αλιευτικά εργαλεία σε μεγάλο βαθμό στη θάλασσα,
ε) η ρύπανση της Μεσόγειου με μέταλλα, υδρογονάνθρακες και πλαστικά. Σαν παράδειγμα πρέπει να σημειώσουμε ότι τις πλαστικές σακούλες στο νερό τις εκλαμβάνει ως μέδουσες, τις τρώει με αποτέλεσμα να μη μπορεί να τις χωνέψει και να πεθαίνει.
ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ: Για την προστασία τους προτεινόμενη λύση είναι οι περιοχές αναπαραγωγής που παρουσιάζουν μεγάλη πυκνότητα ωοτοκίας, να αποτελέσουν τον πυρήνα μιας αυστηρά προστατευόμενης περιοχής. Επίσης για την απόλυτη εφαρμογή και αυστηρή παρακολούθηση των μέτρων προστασίας πρέπει να γίνει κανονισμός λειτουργίας και διαχείρισης της ευρύτερης περιοχής και να ιδρυθεί ειδικός φορέας με έδρα στην περιοχή.
ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ: Σύλλογοι που κάνουν προσπάθεια για τη σωτηρία και την προστασία του είδους είναι ο Σύλλογος Προστασίας Θαλάσσιας Χελώνας (Σ.Π.Θ.Χ.) στη Ζάκυνθo, το Κέντρο Διάσωσης Θαλάσσιων Χελωνών στη Γλυφάδα και το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση, το WWF.
α) Η Πράσινη Θαλασσοχελώνα ή χελώνα Μύδας ή Τσαγαλοχελώνα. Μεγάλη θαλάσσια χελώνα με γκριζολαδί χρώμα οστράκου. Είναι φυτοφάγος και μεταναστευτικό είδος με έντονη φιλοπατρία.
Μεγάλη θαλάσσια χελώνα με γκριζολαδί χρώμα οστράκου. Είναι φυτοφάγος και μεταναστευτικό είδος με έντονη φιλοπατρία.
Έχει παγκόσμια εξάπλωση. Κυρίως όμως βρίσκεται στην τροπική ζώνη και φωλιάζει σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές π.χ. Ασενσιόν Αυστραλία, Κόστα Ρίκα, νήσοι Ευρώπη και Τρομλίν, Μεξικό, Ομάν, Πακιστάν, Φιλιππίνες, Σαραβάκ κ.α. Ακόμη βρίσκεται και στη Μεσόγειο, κυρίως στο ανατολικό τμήμα της, όπου και φωλιάζει. Η εκτίμηση του πληθυσμού στη θάλασσα είναι πολύ δύσκολη. Στις δυτικές ακτές της Κύπρου εκτιμάται ότι ωοτοκούν ετησίως περίπου 25 θηλυκά άτομα και στις βορειοανατολικές ακτές περίπου 50, ενώ στην Τουρκία περίπου 220 θηλυκά άτομα.
Κίνδυνοι για το είδος είναι η καταστροφή ή η υποβάθμιση των περιοχών αναπαραγωγής, η εμπλοκή σε αλιευτικά εργαλεία στη θάλασσα, το κυνήγι εναντίον του για το κρέας του, που εξακολουθεί να γίνεται περιστασιακά στην Α. Μεσόγειο.
β) Η Δερματοχελώνα. Η μεγαλύτερη θαλάσσια χελώνα με μήκος οστράκου περίπου 1.50 μ., με εξαίρεση άτομα με μήκος οστράκου πάνω από 1.80 μ. Η Δερματοχελώνα διαφέρει σημαντικά από τα άλλα είδη θαλάσσιων χελωνών σε εξωτερικά χαρακτηριστικά. Το όστρακό της καλύπτεται από σκληρό σκουρόχρωμο δέρμα. Τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά με μέδουσες. Είναι κατεξοχήν μεταναστευτικό είδος. Έχει παγκόσμια εξάπλωση από τον ισημερινό μέχρι πλάτη 60-70 μοιρών. Φωλιάζει σε τροπικές περιοχές (Γαλλική Γουιάνα, Σουρινάμ, Μεξικό, Μαλαισία κ.α.). Το συγκεκριμένο είδος δεν αναπαράγεται στη Μεσόγειο, που σημαίνει ότι τα άτομα που εμφανίζονται στη Μεσόγειο προέρχονται προφανώς από τον Ατλαντικό. Ο συνολικός αριθμός των ατόμων που εμφανίζονται στις ελληνικές θάλασσες εκ των πραγμάτων δεν προσδιορίζεται. Γνωστός όμως είναι ότι κατά την τριετία 1982-1984 πιάστηκαν σε αλιευτικά εργαλεία ή εκβράστηκαν σε ελληνικές ακτές 11 άτομα. Κίνδυνοι εξαφάνισης του είδους είναι η εκμετάλλευση των αυγών που θεωρούνται ως αφροδισιακά σε ορισμένες χώρες όπως Μεξικό και Μαλαισία, η τυχαία σύλληψή της σε δίχτυα στη Μεσόγειο, με αποτέλεσμα να πεθαίνουν λόγω αδυναμίας τους να επιζήσουν σε αιχμαλωσία. Ακόμη η πρόσληψη πλαστικών φύλλων (σελοφάν), τα οποία προφανώς εκλαμβάνει για μέδουσες είναι κίνδυνος για τον πεπτικό του σωλήνα να “μπλοκαριστεί’’.
[Κεντρική σελίδα] > [Επιμέρους θέματα ευαισθητοποίησης] > [Τα απειλούμενα ζώα στην Ελλάδα] > [Caretta-Caretta]